Usturlap Çalıştayı

Programın Amacı:

Usturlap adıyla bilinen astronomik rasat aleti, bin seneye yakın bir dönem boyunca en yaygın gözlem ve hesap aleti olarak kullanılmıştır. Dünya çapındaki farklı müzelerde yüzlerce örnegi ile karşılaştıgımız usturlaplar, bilimsel bir aletten ziyade bir sanat eseri olarak sergilenmektedirler. Her ne kadar sanatsal yönleri inkar edilmese de bu aletler işlevleri esasıyla birer bilimsel alettirler. Usturlapların bilim hayatına katkıları anlaşılmağı sürece, bu aletlerin gelişmesine sebebiyet veren medeniyetin kültür seviyesini dogru şekilde okumak mümkün olmayacaktır.

Usturlap prensip olarak geç dönem antik dünyada icat edilmiş olsa da, gelişimi İslam Medeniyeti’nde doruk noktasına ulaşmış ve özellikle İran ve Fas’ta 19. yüzyıla kadar üretilmeye devam etmiştir.

İstanbul’da Türk İslam Eserleri Müzesi, Topkapı Sarayı, Kandilli Rasathanesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Deniz Müzesi olmak üzere birçok yerde, farklı dönemlere ait kadim usturlaplar halen muhafaza edilmektedir.

Ayrıca İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nde de yüzlerce usturlabın rekonstrüksiyonlarını görmek mümkündür.

Bu çalıştay programının amacı; Yemenli bir sultanın 1291 senesinde bizzat kendi elleriyle imal etmiş olduğu ve günümüzde New York Metropolitan Müzesi’nde muhafaza edilmekte olan bir usturlabı baz alarak geliştirilen model ile usturlapları yakından tanıyabilmek ve yapılacak uygulamalı çalışmalarla bu bin yıllık rasat aletinin işlevleri hakkında bilgi sahibi olabilmektir.

Programın İçeriği:

Bilim tarihçisi Hüseyin Şen ve Mimar Mesut Balık yönetiminde gerçekleştirilmiş olan çalıştay iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde usturlabın tarihi ve anatomisinin anlatıldığı bir teorik sunum yapılmış, sonrasında da çalıştayın uygulamalı kısmına geçilmiştir. Bu bölümde dağıtılmış olan usturlap maketleri kullanılarak, tüm katılımcılar usturlaplara dair bazı temel işlemleri gerçekleştirme tecrübesi edinmişlerdir. Çalıştay sonrasında, birçok döneme ait usturlabın rekonstrüksiyonlarını görmek üzere İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'ne müze uzmanlarından Hüseyin Şen eşliğinde bir teknik gezi düzenlenmiştir. İki bölümden oluşan çalıştayın ilk bölümünde usturlabın tarihi ve anatomisinin anlatılacağı bir teorik sunum yapılmış, sonrasında da çalıştayın uygulamalı kısmına geçilmiştir. Bu bölümde dağıtılmış olan usturlap maketleri kullanılarak, tüm katılımcılar usturlaplara dair bazı temel işlemleri gerçekleştirme tecrübesi edinmişlerdir. Çalıştay sonrasında, birçok döneme ait usturlabın rekonstrüksiyonlarını görmek üzere İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'ne müze uzmanlarından Hüseyin Şen eşliğinde bir teknik gezi düzenlenmiştir.

Program Gün ve Saati:

31 Mart 2013 Pazar günü gerçekleştirilmiştir.

12:00-14:00 Usturlap Çalıştayı gerçekleştirilmiştir.

14:30- 16:00 İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi Teknik Gezisi gerçekleştirilmiştir.